Hoe kunnen gemeenten duurzaam leven makkelijker maken voor iedereen? In dit project werken we samen met de bewoners, lokale initiatieven en beleidsmakers in gemeenten Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk. Samen met hen ontwikkelen we strategieën, interventies en instrumenten waarmee een vruchtbare bodem voor toekomstbestendige praktijken gecreëerd wordt.
Met de huidige vaart waarin de aarde opwarmt als gevolg van menselijk handelen, is het nodig om aanpassingen te maken aan de systemen waarin ons dagelijks leven is ingebed. Hoe kunnen Nederlandse gemeenten daaraan bijdragen? Klimaatverandering is een wicked problem: het is zo complex, wijdverspreid en verbonden met andere sociaal-maatschappelijke problemen, dat het niet valt op te lossen door te focussen op bewustwording en individueel handelen. Het is belangrijk op een holistische manier te zoeken naar toekomstgerichte oplossingen.
In dit onderzoek staat de volgende vraag centraal: waar liggen de kansen voor beleid en sturing waarmee gemeenten een betere voedingsbodem kunnen bieden voor duurzame sociale praktijken? De focus ligt daarbij op de kansen en aangrijpingspunten die gemeenten kunnen bieden om iedereen de kans de te geven om op een toekomstbestendige manier te leven. We zoeken instrumenten, strategieën en interventies die voor een natuurlijke verschuiving naar toekomstbestendige dagelijkse sociale praktijken kunnen zorgen.
Proces en acties
Het onderzoek richt zich op drie thema’s: voedsel, energie en governance. We kijken bijvoorbeeld hoe voedselpraktijken, zoals koken of omgaan met restjes, verbonden zijn aan afval, mobiliteit en gezondheid, onderzoeken hoe energiepraktijken samenhangen met verduurzaming van woningen en gevoelens over comfort, en kijken naar de werkwijzen van gemeenten zelf: hoe zij beleid maken, samenwerken en keuzes afwegen.
We gebruiken hiervoor de lens van sociale praktijken. Veel van de dagelijkse bezigheden die klimaatimpact veroorzaken, zoals bijvoorbeeld spullen kopen, het eten dat we koken en de manier waarop we ons huis verwarmen, zijn namelijk niet zozeer bewuste keuzes, maar routines die een onderdeel zijn van historisch gevormde praktijken. Onze dagelijkse routines worden grotendeels bepaald door bredere sociale en materiële structuren waarin we leven.
Het project bestaat uit verschillende fasen: (1) focus bepalen, (2) sociale praktijken in hun context begrijpen, (3) interventies co-creëren, (4) uitwerking van een gemeentelijke aanpak voor sturing en beleid.
Impact en resultaten
In dit project hebben we samen met bewoners, lokale initiatieven en gemeenten interventies ontwikkeld die laten zien hoe duurzaam leven onderdeel kan worden van het dagelijks doen. Denk aan nieuwe manieren om voedselreststromen te benutten door een buurtcompost, energiegebruik bespreekbaar maken met een gespreksmiddel en beleidspraktijken ruimte geven voor iteratie. Gemeenten hebben hierdoor praktische strategieën en instrumenten in handen gekregen om duurzaamheidsbeleid concreet te verbinden met eten, wonen en samenleven. Het onderzoek heeft niet alleen lokale impact gehad in de drie gemeenten, maar levert ook bruikbare inzichten op voor andere gemeenten die met vergelijkbare vragen worstelen.
(Wetenschappelijke) Reflectie
Dit project levert een belangrijke bijdrage aan de wetenschappelijke toepassing van Social Practice Theory binnen het duurzaamheidsdomein. De transdisciplinaire aanpak met co-creatie, visuele etnografie en designmethoden, biedt nieuwe inzichten in hoe wetenschap en praktijk elkaar kunnen versterken. Het project resulteerde in diverse wetenschappelijke artikelen en rapporten, waaronder [link toevoegen], en draagt zo bij aan zowel academische theorievorming als bruikbare kennis voor gemeenten.
